Penalty, hay còn gọi là pen trong bóng đá là gì, là một tình huống kịch tính trong môn thể thao vua, nơi một đội được hưởng quả đá phạt đền từ cự ly 11 mét. Đây là cơ hội ghi bàn rõ rệt, thường xuất hiện khi có lỗi nghiêm trọng trong khu vực vòng cấm. Bài viết này sẽ giải thích chi tiết về penalty theo luật FIFA, từ quy định, kỹ thuật, đến những khoảnh khắc đáng nhớ, giúp bạn hiểu rõ hơn về kiến thức về bóng đá.
Pen trong bóng đá là gì?
Pen trong bóng đá là gì?
Penalty, hay quả phạt đền, là hình thức đá phạt trực tiếp được thực hiện từ chấm phạt đền, cách khung thành 11 mét. Chỉ có một cầu thủ của đội tấn công và thủ môn đội phòng ngự tham gia trực tiếp. Penalty thường được gọi tắt là “pen” trong tiếng Anh, là một trong những tình huống quyết định và đầy áp lực, có thể thay đổi cục diện trận đấu. Khác với goal trong bóng đá là gì, penalty không phải là bàn thắng mà là cơ hội dẫn đến bàn thắng.
Khi nào trọng tài thổi penalty?
Theo Luật 14 của FIFA, trọng tài thổi penalty khi một cầu thủ đội phòng ngự phạm lỗi trực tiếp trong khu vực vòng cấm (khu vực 16m50 quanh khung thành) trong lúc bóng đang trong cuộc. Các lỗi này bao gồm:
- Đá hoặc cố ý đá đối phương.
- Ngáng, kéo áo, hoặc đẩy người đối phương.
- Cố ý chơi bóng bằng tay (trừ thủ môn).
- Ngăn cản cơ hội ghi bàn rõ ràng.
Nếu lỗi xảy ra ngoài vòng cấm, đội tấn công chỉ được hưởng quả đá phạt trực tiếp hoặc gián tiếp, không phải penalty.
Luật đá penalty mới nhất 2025
Vị trí đặt bóng, khoảng cách và cách thực hiện
Bóng được đặt trên chấm phạt đền, cách khung thành 11 mét. Tất cả cầu thủ, trừ người sút và thủ môn, phải đứng ngoài khu vực vòng cấm và phía sau chấm phạt đền (cách ít nhất 9,15 mét). Quả penalty được thực hiện sau tiếng còi của trọng tài, với các quy định:
- Bóng phải được sút về phía trước.
- Cầu thủ sút không được chạm bóng lần thứ hai trước khi bóng chạm cầu thủ khác.
- Động tác giả trong lúc chạy đà được phép, nhưng không được làm động tác giả khi đã kết thúc chạy đà.
Quy định cho thủ môn và người sút
Thủ môn:
- Phải đứng trên vạch cầu môn, giữa hai cột dọc.
- Chỉ được di chuyển ngang trên vạch, không được tiến về phía trước trước khi bóng được sút.
- Nếu vi phạm, quả sút có thể được thực hiện lại nếu không ghi bàn, và thủ môn có thể bị cảnh cáo hoặc nhận thẻ vàng.
Người sút:
- Phải được trọng tài xác nhận danh tính.
- Nếu làm động tác giả sai luật, sẽ nhận thẻ vàng và quả sút có thể bị hủy.
Luật đá penalty mới nhất 2025
Sự khác nhau giữa penalty và loạt sút luân lưu
Penalty và loạt sút luân lưu thường bị nhầm lẫn, nhưng chúng có mục đích và quy tắc khác nhau:
| Tiêu chí | Penalty | Loạt sút luân lưu |
|---|---|---|
| Thời điểm | Trong trận đấu (90 phút hoặc hiệp phụ) khi có lỗi trong vòng cấm. | Sau hiệp phụ để phân định thắng thua trong các trận knock-out. |
| Đá bồi | Cho phép nếu bóng bật ra từ thủ môn, cột dọc, hoặc xà ngang. | Không cho phép. |
| Số lượt sút | Chỉ một lần. | Mỗi đội có 5 lượt, hoặc nhiều hơn nếu hòa. |
Để hiểu thêm các thuật ngữ khác, bạn có thể xem ht trong bóng đá là gì.
Các lỗi dẫn đến penalty phổ biến
Các lỗi phổ biến dẫn đến penalty thường là những pha phạm lỗi trực tiếp trong vòng cấm, bao gồm:
- Phạm lỗi thô bạo: Đá, đẩy, hoặc xoạc bóng nguy hiểm.
- Chơi bóng bằng tay: Cố ý chặn bóng bằng tay hoặc cánh tay.
- Ngăn cản cơ hội ghi bàn: Kéo áo hoặc ngáng chân cầu thủ đang đối mặt thủ môn.
- Hành vi phi thể thao: Ví dụ, giả vờ ngã để kiếm penalty (dù không khuyến khích).
VAR có ảnh hưởng gì đến quyết định penalty?
Công nghệ VAR (Video Assistant Referee) được sử dụng từ năm 2018 để hỗ trợ trọng tài xem lại các tình huống dẫn đến penalty. VAR có thể kiểm tra:
- Lỗi có xảy ra trong hay ngoài vòng cấm.
- Cầu thủ có giả vờ ngã hay không.
- Các vi phạm trong lúc thực hiện penalty (như thủ môn di chuyển sớm).
VAR giúp tăng tính chính xác, nhưng cũng gây tranh cãi khi một số quyết định bị cho là quá chi tiết hoặc làm gián đoạn nhịp trận đấu.
Kỹ thuật và chiến thuật đá penalty hiệu quả
Các kiểu sút penalty: Mạnh, kỹ thuật, Panenka
Các kiểu sút penalty phổ biến bao gồm:
- Sút mạnh: Nhắm vào góc cao hoặc góc chết, khó cho thủ môn cản phá. Ví dụ: Cristiano Ronaldo.
- Sút kỹ thuật: Đặt bóng nhẹ nhàng vào góc, dựa vào sự phán đoán sai của thủ môn. Ví dụ: Lionel Messi.
- Panenka: Sút nhẹ vào giữa khung thành, đánh lừa thủ môn đổ người. Ví dụ: Antonin Panenka (Euro 1976).
Tâm lý cầu thủ và chiến thuật chọn người đá
Đá penalty đòi hỏi tâm lý vững vàng. Các yếu tố tâm lý và chiến thuật bao gồm:
- Tâm lý: Cầu thủ cần giữ bình tĩnh, tránh bị thủ môn gây áp lực (như Emiliano Martinez với các pha khiêu khích).
- Chọn người đá: Huấn luyện viên thường chọn cầu thủ có kỹ thuật tốt, kinh nghiệm, và khả năng chịu áp lực. Ví dụ: Harry Kane thường được giao nhiệm vụ ở đội tuyển Anh.
- Chiến thuật: Đội có thể luyện tập các kịch bản penalty, phân tích thói quen của thủ môn đối phương.
Những tình huống penalty nổi tiếng và gây tranh cãi
Penalty đã tạo ra nhiều khoảnh khắc lịch sử trong bóng đá, bao gồm:
- Antonin Panenka (Euro 1976): Sáng tạo cú sút Panenka, đánh bại thủ môn Tây Đức.
- Roberto Baggio (World Cup 1994): Sút hỏng penalty quyết định, khiến Ý thua Brazil.
- John Terry (Champions League 2008): Trượt penalty do sân ướt, khiến Chelsea thua Manchester United.
- Tranh cãi VAR (World Cup 2018): Penalty của Pháp trước Croatia gây tranh cãi do lỗi tay không rõ ràng.
Những khoảnh khắc này thường diễn ra trên các sân bóng lớn như Sân Bóng Hà Trì.
Tình huống penalty nổi tiếng và gây tranh cãi
Các câu hỏi thường gặp về penalty
- Thủ môn có thể di chuyển trước khi sút không? Chỉ được di chuyển ngang trên vạch cầu môn, không được tiến lên.
- Cầu thủ sút có được làm động tác giả? Có, nhưng chỉ trong lúc chạy đà, không được làm khi đã kết thúc chạy đà.
- Penalty có được đá bồi không? Có, nếu bóng bật ra từ thủ môn, cột dọc, hoặc xà ngang.
- VAR có thể thay đổi quyết định penalty không? Có, nếu trọng tài chính xem lại và xác nhận lỗi.
Để hiểu thêm các khái niệm liên quan, xem hat trick trong bóng đá là gì.
Hiểu rõ pen trong bóng đá là gì giúp bạn thưởng thức môn thể thao vua một cách trọn vẹn. Từ luật FIFA, kỹ thuật sút, đến những khoảnh khắc lịch sử, penalty là yếu tố không thể thiếu trong bóng đá. Hãy tiếp tục khám phá để trở thành chuyên gia bóng đá!
